ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર vs કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર: દરેક વારસદારે જાણવી જરૂરી બાબતો
તફાવત સમજવાથી સંપત્તિનો દાવો કરવો સરળ અને નિરાંતે થઈ શકે છે.
ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર શું છે?
ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર એ કોર્ટ દ્વારા જારી કરાયેલ દસ્તાવેજ છે, જે મૃતક વ્યક્તિના વારસદારોને તેમના નામે રહેલા દેવા, સિક્યોરિટીઝ, બેંક ડિપોઝિટ, શેર, વીમા દાવા વગેરે વસૂલવાની કાનૂની મંજૂરી આપે છે.
આ પ્રમાણપત્ર દ્વારા બેંકો અને નાણાકીય સંસ્થાઓને ખાતરી મળે છે કે દાવો કરનાર વ્યક્તિ કાનૂની રીતે અધિકૃત વારસદાર છે.
કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર શું છે?
કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર સામાન્ય રીતે રાજ્ય સરકારના મહેસૂલ વિભાગ અથવા મ્યુનિસિપલ અધિકારી દ્વારા આપવામાં આવે છે.
તેમાં સ્વર્ગસ્થ વ્યક્તિના જીવનસાથી, સંતાનો અને માતાપિતા જેવા વારસદારોની ઓળખ અને સંબંધ દર્શાવવામાં આવે છે.
આ પ્રમાણપત્રનો ઉપયોગ ખાસ કરીને પેન્શન, સરકારી લાભો, સ્થાવર મિલકતના ટ્રાન્સફર અથવા નામ ચડાવવા માટે થાય છે.
તેમાં કોર્ટની કાર્યવાહી જરૂરી નથી અને પ્રક્રિયા વધુ સરળ છે.
મુખ્ય તફાવતો
મુદ્દો ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર
જારી કરનાર સત્તા સિવિલ કોર્ટ મહેસૂલ વિભાગ / મ્યુનિસિપલ ઓફિસ
હેતુ નાણાકીય દાવા, દેવા, સિક્યોરિટીઝ વસૂલાત વારસદારોની ઓળખ અને સંબંધ સ્થાપિત કરવો
ઉપયોગ બેંક ડિપોઝિટ, શેર, વીમા દાવા પેન્શન, મિલકત ટ્રાન્સફર, સરકારી લાભો
પ્રક્રિયા કોર્ટમાં અરજી અને નોટિસ સ્થાનિક કચેરીમાં અરજી
સમય અઠવાડિયાથી મહિના સુધી સામાન્ય રીતે થોડા દિવસો કે અઠવાડિયા
ક્યારે કયું પ્રમાણપત્ર જરૂરી છે?
જો મૃતક વ્યક્તિ પાસે બેંક ખાતા, ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ અથવા રોકાણ હોય, તો તે રકમ મેળવવા માટે ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર જરૂરી રહેશે.
જો દાવો પેન્શન, સરકારી લાભો, કૌટુંબિક મિલકતના હક્કો માટે હોય, તો કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર પૂરતું છે.
કેટલાક કિસ્સાઓમાં બંને પ્રમાણપત્રોની જરૂર પણ પડી શકે છે, તે રાજ્યના નિયમો પર આધારિત છે.
પ્રમાણપત્ર મેળવવાની પ્રક્રિયા
ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર માટે:
મૃતકની માહિતી અને વારસદારોના સંબંધ દર્શાવી સિવિલ કોર્ટમાં અરજી કરવી પડે છે.
કોર્ટ અન્ય સંભવિત દાવેદારોને નોટિસ મોકલે છે.
કોઈ વાંધો ન હોય તો કોર્ટ પ્રમાણપત્ર જારી કરે છે.
કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર માટે:
મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર, ઓળખ પુરાવા અને કુટુંબની વિગતો સાથે તાલુકા મહેસૂલ કચેરી અથવા મ્યુનિસિપલ ઓફિસમાં અરજી કરવી પડે છે.
તપાસ બાદ અધિકારી દ્વારા પ્રમાણપત્ર જારી થાય છે.
સામાન્ય પ્રશ્નો
પ્ર: શું ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્રનું સ્થાન લઈ શકે છે?
ના. બંનેના હેતુ અલગ છે. કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર સંબંધ સ્થાપિત કરે છે, જ્યારે ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર નાણાકીય દાવા વસૂલવા માટે અધિકાર આપે છે.
પ્ર: ઉત્તરાધિકાર પ્રમાણપત્ર મેળવવામાં કેટલો સમય લાગે?
સામાન્ય રીતે થોડા અઠવાડિયાથી કેટલાક મહિના લાગી શકે છે, કોર્ટની કાર્યવાહી અને વાંધાઓ પર આધારિત.
પ્ર: કાનૂની વારસદાર પ્રમાણપત્ર માટે કોણ અરજી કરી શકે?
મૃતકના જીવનસાથી, સંતાનો અથવા માતાપિતા જેવી નજીકની વ્યક્તિઓ અરજી કરી શકે છે.