"ટ્રાયલ ચાલુહોવા છતાંય 'ગુનેગારને પોતાની જમીન વેચવાનો હક છે' - જમ્મુ-કાશ્મીર-લદ્દાખ હાઈકોર્ટનો મજબૂત નિર્ણય"
જમ્મુ, ૨૯ સપ્ટેમ્બર ૨૦૨૫: જમ્મુ, કાશ્મીર અને લદ્દાખ હાઈકોર્ટે તેની એક તાજાતરીની તડમાં સ્પષ્ટ કર્યું છે કે કોઈ વ્યક્તિ વિરુદ્ધ ફોજદારી કેસ ચાલુ હોવો એ જમીન જેવી તેની મિલકત વેચવામાં અવરોધ નથી. ન્યાયમૂર્તિ સંજય ધરની બેન્ચે જણાવ્યું કે, "ગુનેગારને પણ પોતાની જમીન વેચવાનો અધિકાર છે."
કેસની મુખ્ય બાબતો
· અરજદાર અરુણ દેવ સિંઘે જમ્મુ જિલ્લાના બિશ્નાહ તાલુકાના કહનલ ગામમાં પોતાની જમીનનો 'ફરદ ઇન્તિખાબ' (રેવેન્યૂ એક્સટ્રેક્ટ) મેળવવા અરજી કરી હતી.
· તહસીલદારે આ અરજી નામંજૂર કરી, કારણ કે અરજદાર વિરુદ્ધ ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) હેઠળ કેસ દાખલ હતો અને તેમણે પોલીસના NOC (નો-ઑબ્જેક્શન સર્ટિફિકેટ) વિના ફરદ ઇન્તિખાબ જારી કરવાનો ઇનકાર કર્યો.
· હાઈકોર્ટે જણાવ્યું કે દાખલ થયેલ કેસનો જમીન સાથે કોઈ સંબંધ નહોતો અને જમીન પર કોઈ કાનૂની પાબંદી (જપ્તી) નહોતી. આવી પરિસ્થિતિમાં NOC માંગવું 'સમજની બહાર' છે.
હાઈકોર્ટના મુખ્ય નિર્ણયો
1. ફોજદારી કેસ અને મિલકતના હક: માત્ર ક્રિમિનલ કેસ ચાલુ હોવા માત્રથી વ્યક્તિના મિલકતી હક્કો સમાપ્ત થતા નથી.
2. રેવેન્યૂ રેકોર્ડનો અસ્વીકાર: જમીન સાથે સીધો સંબંધ ન હોય તેવા કેસમાં રેવેન્યૂ રેકોર્ડ (ફરદ ઇન્તિખાબ) જારી કરવાનો ઇનકાર કરવો યોગ્ય નથી.
3. NOCની ફરજ નથી: કોઈ કાયદો તહસીલદારને જમીનનું રેકોર્ડ જારી કરતા પહેલા પોલીસનું NOC માંગવાની ફરજ લગાડતો નથી.
4. હુકમ: હાઈકોર્ટે તહસીલદારને સાત દિવસની અંદર અરજદારને ફરદ ઇન્તિખાબ જારી કરવાનો આદેશ આપ્યો.
નિષ્કર્ષ
જમ્મુ, કાશ્મીર અને લદ્દાખ હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયે એક મજબૂત સિદ્ધાંત રચ્યો છે: ફોજદારી કાર્યવાહીની બાબત ચાલુ હોવી એ વ્યક્તિના મૂળભૂત મિલકતી હક્કોને ખોવાનું કારણ નથી. "ગુનેગારને પણ પોતાની જમીન વેચવાનો હક છે" એ વાક્ય માત્ર એક નારો નથી, પણ કાનૂની સત્ય તરીકે સ્થાપિત થયો છે અને ભારતમાં એક મહત્વપૂર્ણ પૂર્વનિશ્ચિત (Precedent) બની શકે છે.